سیاست «نه شرقی، نه غربی»؛ ستون استقلال و هویت ملی ایران

پایگاه خبری سال‌نیوز – سیاست راهبردی «نه شرقی، نه غربی» به عنوان یکی از اصول بنیادین جمهوری اسلامی ایران در چهار دهه گذشته، همواره تضمین‌کننده استقلال سیاسی، اقتصادی و فرهنگی کشور بوده است. این رویکرد که ریشه در آرمان‌های انقلاب اسلامی و تجربه‌های تاریخی ملت ایران دارد، بر خوداتکایی و عدم وابستگی به قدرت‌های جهانی تأکید می‌کند و مسیر پیشرفت ایران را بر اساس منافع ملی و ارزش‌های اسلامی ترسیم می‌نماید.

ریشه‌های تاریخی و ضرورت اتخاذ این سیاست
سیاست «نه شرقی، نه غربی» تنها یک شعار نبوده، بلکه پاسخی هوشمندانه به تجربه‌های تلخ تاریخی ایران است. از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ که با دخالت مستقیم غرب علیه دولت ملی دکتر مصدق صورت گرفت، تا نفوذ ابرقدرت شرق در دوران پهلوی، همگی نشان دادند که وابستگی به بلوک‌های قدرت، استقلال و حاکمیت ملی را تهدید می‌کند. انقلاب اسلامی با درس‌گیری از این رویدادها، سیاستی را در پیش گرفت که ایران را از دام استعمار نوین و وابستگی به ابرقدرت‌ها رها سازد.

کارکردهای کلیدی سیاست «نه شرقی، نه غربی»
۱. حفظ استقلال سیاسی: این سیاست مانع از آن شد که ایران به بازیچه قدرت‌های جهانی تبدیل شود. در دوران جنگ سرد، ایران نه در اردوگاه شرق جای گرفت و نه به غرب پیوست، بلکه مسیر مستقلی را در پیش گرفت که برآمده از اراده ملی بود.
۲. تقویت هویت اسلامی-ایرانی: با پرهیز از الگوگیری کورکورانه از شرق یا غرب، جمهوری اسلامی توانست نظامی مبتنی بر ارزش‌های دینی و ملی بنا نهد.
۳. کاهش وابستگی اقتصادی: رویکرد خوداتکایی و توسعه درون‌زا، ایران را از تحریم‌ها و فشارهای اقتصادی تا حد زیادی مصون داشت.
۴. تعامل متوازن با جهان: این سیاست به معنای قطع رابطه با دیگر کشورها نیست، بلکه بر ارتباطات مبتنی بر احترام متقابل و منافع ملی تأکید دارد.

چالش‌ها و ضرورت تداوم این راهبرد
در شرایطی که فشارهای آمریکا و متحدانش علیه ایران افزایش یافته و برخی کشورها تلاش می‌کنند ایران را به سمت بلوک‌بندی‌های جدید سوق دهند، پایبندی به سیاست «نه شرقی، نه غربی» اهمیت دوچندان یافته است. تحریم‌ها، جنگ اقتصادی و تبلیغات رسانه‌ای همه نشان‌دهنده تلاش غرب برای بازگرداندن ایران به مدار وابستگی است. از سوی دیگر، برخی جریان‌ها نیز با ترویج رابطه بی‌قید و شرط با شرق، سعی در ایجاد وابستگی جدید دارند.

اما تجربه چهار دهه گذشته ثابت کرده که تنها راه حفظ حاکمیت ملی و پیشرفت پایدار، همان استقلال‌طلبی و پرهیز از دامنه‌دار شدن نفوذ بیگانگان است. ایران با تکیه بر این سیاست، نه تنها در منطقه به قدرت تأثیرگذار تبدیل شده، بلکه توانسته در عرصه‌های علمی، فناوری و دفاعی به دستاوردهای بزرگی دست یابد.

جمع‌بندی: آینده ایران در گرو استقلال‌گرایی
سیاست «نه شرقی، نه غربی» یک راهبرد حیاتی برای ایران است که باید با هوشمندی و قاطعیت ادامه یابد. این رویکرد نه تنها تضمین‌کننده امنیت ملی است، بلکه زمینه‌ساز تمدن اسلامی-ایرانی در آینده خواهد بود. مسئولان و مردم ایران باید با درک اهمیت این اصل، از هرگونه انحراف از مسیر استقلال جلوگیری کنند و با وحدت، ایران را به قله‌های پیشرفت برسانند.